Prof. Dr. Cédric Hermans – UCL St Luc

Cedric Hermans staat momenteel aan het hoofd van de afdeling Hematologie, de Hemostase- en Trombose-eenheid en het Hemofiliecentrum van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc in Brussel. Hij werd benoemd tot geassocieerd hoogleraar aan de medische campus van de Université catholique de Louvain in 2003, tot gewoon hoogleraar in 2012 en tot vicedecaan in 2015.

Gentherapie: Uitdagingen en realiteit. het voorbeeld van hemofilie

Hemofilie is een gevolg van een ontoereikende productie van stollingsfactor VIII (FVIII) of IX (FIX) door de lever. De ziekte wordt gekenmerkt door diepe bloedingen, hoofdzakelijk in de gewrichten en de spieren. Deze bloedingen treden spontaan op bij patiënten met een zware vorm van de ziekte (FVIII en FIX < 1 %). Ze beschadigen de gewrichten en veroorzaken een pijnlijke en invaliderende artropathie.

De ‘klassieke’ behandeling van hemofilie is een zogenaamde substitutietherapie. De bedoeling daarvan is om bij zware hemofiliepatiënten een minimale hoeveelheid FVIII of FIX in het bloed te handhaven om spontane bloedingen te voorkomen. Deze therapie is in de loop van de voorbije eeuw geëvolueerd. Aanvankelijk werd gebruikgemaakt van volbloed, vervolgens van plasma en tenslotte van uit plasma bereide FVIII- en FIX-concentraten.

De eerste therapeutische successen werden bezoedeld door de jammerlijke besmetting van duizenden hemofiliepatiënten met het hiv- en hepatitis C-virus. Om dit in de toekomst te voorkomen, werden technieken geïntroduceerd voor de beveiliging van plasmafactorconcentraten. Maar vooral dankzij de ontwikkeling van synthetische FVIII- en FIX-concentraten geproduceerd met biotechnologie - wat mogelijk werd gemaakt door het klonen van de genen van FVIII en FIX – kregen patiënten toegang tot behandelingen zonder infectierisico’s.

Verschillende therapeutische innovaties in de afgelopen twee decennia hebben gezorgd voor een revolutie in de behandeling van hemofiliepatiënten. We hebben het dan over synthetische factorconcentraten met een langere halfwaardetijd, die worden geproduceerd met biotechnologie. En voor hemofilie A werd een bispecifiek antilichaam ontwikkeld, dat in staat is de werking van FVIII in de coagulatiecascade na te bootsen.

De voorbije jaren hebben vooral aangetoond dat het mogelijk is hemofilie te genezen met gentherapie, meer specifiek door de introductie van FVIII- of FIX-genen in de levercellen. Die worden tot in de lever gebracht met behulp van virale vectoren met een tropisme voor de lever. De vectoren worden in één keer intraveneus toegediend aan de patiënten die ervoor in aanmerking komen. Het is aangetoond dat deze behandeling haalbaar en bij bepaalde patiënten succesvol is. Obstakels voor het grootschalige gebruik van deze zeer veelbelovende behandeling zijn: de totaal onvoorspelbare variabiliteit van de respons, een mogelijk ernstige leverreactie die het gebruik van soms langdurige immunosuppressie vereist en een niet volledig uit te sluiten risico op integratie in het genoom.

Deze verschillende innovaties veranderen de behandeling en de persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden van elke hemofiliepatiënt fundamenteel. De grote uitdaging is voor elke patiënt de meest geschikte optie te identificeren, ongeacht of die is gevalideerd dan wel nog wordt bestudeerd. Het gaat er ook vooral om dat een groeiend aantal hemofiliepatiënten in de wereld toegang krijgt tot deze doeltreffende en gemakkelijker toe te dienen behandelingen.

Moderator:

Dr. Werner Vanneste, Brussel, secretaris iCANN Life Sciences VZW